Ayak Bileğinde Bağ Yaralanması Tedavisi

Kaynak: Dr. Yunus Öç’ün Kas Zorlanması yazısının orijinali için tıklayınız.

Birçok insan hayatının bir bölümünde ayak bileği burkulması yaşamıştır. Ayak bileği burkulmasından sonra ayak bileğinizde şişme ve ağrı oluştuysa, ayak bileği bağlarınız hasar görmüş demektir. Bu durumda ayak bileği bağlarınız ya gerilmiştir ya da yırtılmıştır.

Ayak bileği burkulması vakaları yaygın olsa da bunlar her zaman küçük yaralanmalar değildir. Tekrarlayan ve şiddetli burkulması olan kişilerde uzun süreli ayak bileği ağrıları ve ayak bileğinde güçsüzlük gelişebilir.

AYAK BİLEĞİ BURKULMALARI NASIL OLUŞUR ?

Futbol oynamak ya da diğer kontak sporları yapmak birçok ayak bileği burkulması çeşidine ön ayak olan başlıca sebeplerdir. Genellikle ayak bileği dışa döner, ayak ise içe döner ve ayak bileğinin dış(lateral) tarafındaki bağlar hasar görür. Ayak bileği içe dönüp ayak dışa döndüğünde ise ayak bileğinin iç(medial) kısmındaki bağlar hasarlanır.

Ayak bileği bağ yaralanması hafiften şiddetliye doğru oluşabilir. Bu, kaç tane bağın ne şiddetle yaralandığına bağlı olarak değişir. Burkulmadan sonra hafif bir şişme olursa ve ayak bileğinin üzerine yük vermede çok fazla sorun olmuyorsa bağların hafif derecede yırtıldığı veya zorlanmış olduğu düşünülür. Burkulmadan sonra ayak bileğinin ilgili bölümünde sert bir şişlik, morarma olduysa ve ayak bileği üzerine yüklenmek çok ağrı veriyorsa bunlar birkaç bağın yırtıldığını gösterir.

AYAK BİLEĞİNDE BURKULMA BELİRTİLERİ NELERDİR?

Çoğu burkulma ile hasar gören bölgede acı hissedersiniz. Burkulmanın şiddetiyle orantılı olarak şişme ve morarma oluşur. Bölgeye dokunmakla hassasiyet, yük vermeyle ağrı hissedersiniz.

Daha şiddetli burkulmalarda yaralanma bölgesinde bir çatırtı ile birlikte şiddetli bir acı hissedersiniz ve hızlıca o bölgede şişme ve morarma oluşur. Genellikle böyle bir yaralanmadan sonra yürümekte zorluk çekersiniz.

Ayak bileğinizdeki şişlik, ağrı ve morarma ne kadar fazlaysa ayak bileği bağlarınızdaki hasar da o denli fazladır ve iyileşmesi de daha uzun sürecektir.

EVDE İLK TEDAVİDE NELERE DİKKAT EDELİM?

Birçok durumda ayak bileğinizi tedavi etmek için RİCE yaklaşımını kullanabilirsiniz.

Rest(Dinlenme): Ağrınız azalana kadar bir çift koltuk değneği kullanarak ayak bileğinizi istirahate alıp dinlendirebilirsiniz.

Ice(Buz): En azından ilk 24-72 saat boyunca saatte 10-20 (10 dakika buz uygulama ardından 20 dakika dinlenme şeklinde) dakika buz uygulamanız şişmeyi ve ağrıyı belirgin şekilde azaltacaktır. Buz uygularken bileğinizle buz arasına mutlaka koruyucu aparat koyun.

Compression(Sıkıştırma-Sarma): Düzgün uygulanacak bir elastik bandaj şişmeyi ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olacaktır. Özellikle ilk 1 hafta düzenli bandaj kullanımı hafif yaralanmalarda yeterli olacaktır. Daha şiddetli vakalarda elastik bandajın koruması yeterli olmayabilir. Bu hastaların bağ destekli ayak bilekliklerini kullanması daha uygun olacaktır.

Elevation (Yükseltme): Mümkünse günde 2-3 saat ayağınızı kalp seviyesinden yüksekte tutmanız şişlik, morarma ve ağrıyı azaltacaktır.

Bunları yaparken reçete edilmiş bir ağrı kesiciniz yoksa bir asetaminofen veya ibuprofen kullanabilirsiniz.

Uygun tedavi sonrasında uygulanacak rehabilitasyon da çok önemlidir. Bir ayak bileği burkulması düzgün tedavi edilmezse eklem dengesiz hale gelebilir ve kronik ağrılı bir eklem haline dönüşebilir. Bu durum ayak bileğinizi zayıflatır ve tekrar yaralanmasına neden olur. Sporunuza veya ayak bileğinize stres getirecek diğer aktivitelere dönmeden önce ayak bileğinizin ağrısız hale gelmesini beklemek en uygun tedavidir. Egzersiz esnasında ayak bilekliği kullanmak veya elastik bandaj kullanmak ayak bileğinizi tekrar yaralanmadan korumanıza yardımcı olur.

Ayak bileği bağ yaralanması yaşadıktan sonra sporda ya da günlük hayatta kullandığımız ayakkabılara özen göstermek gerekiyor. Spor yaparken ayak bileğini destekleyecek ayakkabı seçimi veya bağları destekleyecek bileklik kullanılması uygun olacaktır. Günlük hayatta ise ince topuklu ve ayak bileğini zorlayıcı ayakkabı seçiminden uzak durmak faydalı olacaktır.

Eğer ayak bileğiniz tedavi ve rehabilitasyondan sonra kararsızsa(instabil ise) doktorunuz tarafından cerrahi müdahale önerilebilir.

DOKTORA NE ZAMAN BAŞVURMALI?

Yaralanma esnasında bileğinizde çatırtı duyduysanız, ayak bileğiniz üzerine yük veremiyorsanız ve ayak bileğinizdeki şişlik ve morarma fazla ise doktora başvurmanız uygun olacaktır.

Doktorunuz ayak bileği muayenesi ile birlikte olabilecek ayak ve diz yaralanması ihtimaline karşın ayak ve diz muayenesi de yapacaktır. Ayrıca kırık şüphesi varsa basit bir direk grafi ile yaralanmaya kırık eşlik ediyor mu diye bakacaktır.

Doktor tarafından ayak bileğine uygulanacak breys veya atel tedavileri ayak bileğinin istirahatine ve daha hızlı iyileşme sürecine yardımcı olacaktır.

Tedavi sonrası ayak bileği rehabilitasyon ile daha erken spora dönüş mümkün olabilir. Özellikle erken dönemde uygulanacak eklem hareket açıklığı egzersizleri ve aralıklı yük verme ile kaslarınızı zayıflamaya karşı koruyabilrsiniz.

Son olarak germe, dirence karşı koyma ve denge egzersizleri ile spora erken dönüş sağlanır ve yeniden yaralanma ihtimali de rehabilitasyon ile azaltılabilir.